سوسن: شریعتی دو بار تصمیم به خودکشی گرفت

برخلاف تصورات موجود در جامعه پیکر دکتر شریعتی هنوز به خاک سپرده نشده است، در واقع پیکر او کنار مرقد مطهر حضرت زینب(ع) در حال نگهداری است و تمام تلاشها برای انتقال پیکر به ایران ناتمام باقی مانده است، انجمن اسلامی دانشجویان شهید بهشتی به مناسبت سالگرد تولد دکتر شریعتی، مراسم یادبودی برای این متفکر معاصر کشورمان برگزار کرد.سوسن شریعتی در این مراسم با بیان اینکه شریعتی در یک خانواده مذهبی و روحانی زاده شد و از همان ابتدا تحت تعالیم اسلامی پدر خود قرار داشت به بررسی مقاطع مختلف زندگی او پرداخت و گفت: شریعتی دو بار تصمیم به خودکشی گرفت. یکبار زمانی که در 15 سالگی با فلسفه مادی گرایانه آشنا شد و چنان از مرگ در ساختار ذهنی خودش به هراس افتاد که تصمیم به خودکشی گرفت و به قول خودش مولانا او را نجات داد. یکبار دیگر هم در فرانسه چنین وضعیتی برای او روی داد. بنابراین شریعتی همواره در محیطی چند گانه زیسته و در سراسیمه گی و اضطراب انتخاب به سر برده است که همین زندگی او را به یک تراژدی تبدیل می کند. تراژدی از نوع انتخاب؛ تراژدی انتخاب بین سنت و مدرنیته، انتخاب بین تقویم فرهنگی و تقویم تاریخی و انتخاب بین اتوپیا و اسطوره.وی در ادامه گفت: شریعتی بر خلاف حرف هایی که پیرامون آثارش گفته می شود، در تمام کتابهای خود هیچ دستورالعملی را به خواننده نداده است و برای مخاطب خود تعیین تکلیف نکرده است. او در آثار خود تنها به ارایه روش پرداخته است.

 و اضافه کرد: روشی که بر اساس آن به مخاطب اندیشیدن را می آموزد.وی در مورد شیوه تطبیق شریعتی با این محیط چند گانه گفت: شریعتی خود با انتخاب های سختی در زندگی روبرو بوده است و آن را با گوشت و پوست خود احساس کرده است. چرا که به عنوان یک روشن فکر در مقابل جامعه خود احساس مسئولیت می کند و بسیاری از شاگردانش که جزو چریک های فدایی خلق بودند یکی یکی به دست ساواک کشته می شدند و از طرف دیگر، خود نیز در مقابل خودش و خانواده احساس مسئولیت می کرد. به همین دلیل مشاهده می کنیم که شریعتی برای رفع این تناقض خلوتی به نام کویریات برای خود ایجاد کرد است که در آن درددل می کند و بعضا کفر می گوید. شعر می خواند و عاشق می شود. این همان چهره ای است که طی چند سال اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است و حتی بعضی دکتر را بعنوان یک شاعر می شناسند و نه به عنوان جریان ساز انقلابی.سوسن شریعتی نکته های جالب دیگری را هم بر زبان راند: شریعتی بخش دیگری از زندگی خود را به چیزی اختصاص داده که من آن را اجتماعیات می نامم که در آن به مسائلی می پردازد که ما از آن بعنوان شریعتی انقلابی یاد می کنیم. او در همین گفته ها و نوشته هاست که افکار قدیمی و پوسیده را می کوبد و مسلمانان را به تغییر و انقلاب دعوت می کند. شاید به این خاطر اکثر کسانی که در جلسات دکتر حاضر می شدند بعد از خروج از جلسه یا اسلحه در دست می گرفتند و یا به احزاب سیاسی مخالف شاه می پیوستند. و درباره مصادیق این حرفش نیز سخن گفت: به عنوان مثال محسن مخملباف در خاطرات خود می گوید "زمانی که من نوجوانی 15 ساله بودم و در جلسات دکتر شریعتی شرکت می کردم این احساس به من دست می داد که اگر همین الان از این جلسه بیرون بروم و یک چاقو را به طور مستقیم در دل پاسبان سر کوچه فرو کنم ، بلافاصله به بهشت می روم."و ادامه داد: البته روش هایی که شریعتی برای برخورد با دوگانه های زندگی ما ارائه کرده است تنها محدود به زمان های گذشته نیست بلکه حتی برای ما که در عصر کنونی زندگی می کنیم می تواند راه گشا و بسیار موثر باشد.سوسن شریعتی در ادامه به برخی از سوالات دانشجویان که در داخل سالن حضور داشتند نیز پاسخ گفت.یکی از اولین سوالاتی که یک دانشجو مطرح کرد، بحث مشخص شدن نحوه مرگ دکتر شریعتی بود که او هم در پاسخ به این سوال با ذکر خاطره دقیق روز مرگ دکتر گفت: در تمام مدت این چند سال که از مرگ دکتر شریعتی گذشته است ماهنوز هیچ مدرکی مبنی بر اینکه از طرف ساواک اقدامی برای قتل پدرمان صورت گرفته پیدا نکرده ایم. ولی از مجموعه ای شواهد و قرائن مانند جوانی دکتر، فشار دولت ایران بر روی دولت انگلیس برای جلوگیری از کالبد شکافی جنازه دکتر شریعتی، این ظن تقویت می شود که شاید در مرگ دکتر عوامل دیگر جز یک سکته قلبی دست داشته اند.وی در ادامه در پاسخ به سوالی در زمینه انتقال جسد دکتر شریعتی به ایران گفت: برخلاف تصورات موجود در جامعه پیکر دکتر شریعتی هنوز به خاک سپرده نشده است، در واقع پیکر ایشان کنار مرقد مطهر حضرت زینب علیه السلام در حال نگهداری است و تا کنون تمام تلاشهای ما برای انتقال پیکر ایشان به ایران ناتمام باقی مانده است و حتی یکبار شهرداری تهران اعلام کرد که دفن دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد که بنا بر وصیت ایشان انجام می شد، مشکلات زیست محیطی دارد اما من امیدوارم بالاخره زمانی پیکر دکتر شریعتی در ایران دفن می شود.سوسن شریعتی در پاسخ به سوالی در مورد توجه فراگیر طی چند سال اخیر به دکتر شریعتی در ایران و به خصوص در بین جوانان نیز گفت: متاسفانه چارچوب درستی برای نقد تفکرات دکتر شریعتی در ایران وجود ندارد. بسیاری متعصبانه از او دفاع می کنند و برخی دیگر او را متعصبانه طرد می کنند. بنابراین هنوز ما از نقد صحیح دکتر شریعتی فاصله بسیاری داریم و البته برای رسیدن به آن باید مسیر طولانی را طی کنیم.

آذر1386